Çiçek Dünyası
Evde bitkileri nereye koymaliyiz ?
Bir bitki satin aldiginizi veya size bir çiçek hediye edildigini düsünelim. Bu çiçek için en uygun yer neresi olabilir? Evinizin içerisinde her nokta bitki yetistirmek, onlari basarili bir sekilde büyütmek için uygun degildir. Seçilen yerin bitkinin belirli temel ihtiyaçlarini karsilamasi gerekir, bitkinin yerlestirildigi yer bitkiler için gerekli isigi almali yeterli nem ve uygun sicaklik saglanmalidir. Isik, nem ve sicaklik basarili bitki yetistirmenin üç önemli faktörüdür. Bitkileri ev içerisinde koyacaginiz yere karar verirken bu faktörleri daima dikkate almalisiniz. Daima hatirimizda tutacagimiz noktalardan birisi de bitkiler pencereye çok yakin konduklari taktirde uzun süre direkt günes isigina maruz kalmalaridir. Bitkilerin büyük bir bölümü dogrudan günes isigini sevmezler. Bitkilerle ilgili diger bir problem de bitkilerin pencerelerin çok yakinina konuldugunda ortaya çikar. Özellikle kisin dis ve iç sicaklik arasindaki fark sasirtici derecede büyüktür. Bitkinin bir tarafi odanin ilimli havasindan yararlanirken diger tarafi camdan geçip gelen soguk havanin etkisine maruz kalacaktir. Bitkilerin zarar görmesine neden olacak derecede uzun süre pencerelere dayanmasina dikkat edilmelidir.Işık
Günümüzde salon bitkileri çogunlukla seralarda yetistirilir. Ancak bu konu sözü edilen bitkilerin gelisme aliskanliklarinin degismesi olarak düsünülmemelidir. Bitkilerin dogal çevrelerinde isiga gereksinimleri oldugu için salon bitkilerine uygun miktarda isik saglanmasi gerekir. Bitkilerin gerektigi sekilde gelisme ve büyümeleri için isik çok önemli bir faktördür. Söz konusu bitkiler çok karanlik bir yere konuldugunda bitki saglikli görüntüsünü kaybeder. Oysa pencere kenarina ya da yakinina konulduklarinda saglikli gelistikleri görülür. Açik renkli bir duvar karsisinda bitkilerin daha iyi gelismeleri ve koyu renkli bir duvar karsisinda ise kötülesmesinin nedeni de budur. Eger çiçekler karanlik bir yere konulmak zorunda kalirsa bu sorun yapay bir isik kullanilarak çözümlenebilir. Yapay isik uygulamada en iyi yöntem florasan lambalarin kullanilmasidir. Bitkiler baska bir odadan yansitilmis isik saglanan bir yere konulduklari zaman daha iyi gelisirler. Direkt isik kaynagi almayan bir odada bile özenli bir yönlendirme yapilabildiginde bitkiler uygun bir gelisme saglayabilecek yeterli yansitilmis isigi alabilirler.Sıcaklık
Evlerde yetistirilen salon bitkileri,seralardan gelmis olsalar bile, bizim sahip oldugumuzdan daima ilik iklim kökenlidir. Afrika menekseleri ve çöl kaktüsleri gibi bitkiler fazla sicaklik isterler ve disariya bahçeye konulduklarinda yasamlarini sürdüremezler. Sürekli ve sik sik degisikliklerin oldugu yerler onlara zararli olacaktir. Hol radyatörlerinden sicaklik uçup giderken ön kapi her zaman soguk hava akimlarina açiktir. Bu çesit düzensiz sicaklik degisiklikleri bitki için zararlidir. Yazin sicaklik kisa göre 5-10°C daha fazla olmalidir. 97-99. sayfalarda resimlerle açiklanan bitkiler için ideal sicakliklar belirtilmistir. 27-28°C (80°F) Yüksek hava nen de salon bitkileri için maksimum sicaklik 22-23°C (72°F) Salon bitkilerinin büyük çogunlugu için maksimum sicaklik. 15-16°C (60°F) Tropikal salon bitkiler için en düsük sicaklik. 12-13°C (45°F) Bilinen salon bitkileri için minimum sicaklik. 5-10°C(36°F-42°F) Dayanikli salon bitkileri için kis sicakligi.Nem
Bitkiler yetisme ve gelismeleri için gereken besin maddelerini kökleri vasitasiyla emdikleri suyla birlikte alirlar. Saksidaki toprak nispeten. Steril musluk suyu ile sulanirsa kompostta bulunan besin elementlerini alabilir. Bir süre sonra toprak fakirlesir veya besin maddeleri süzülür gider. Bu nedenle bitkilere düzenli araliklarla, bitki bakim rehberinde belirtildigi gibi haftada bir ya da 15 günde bir, suya ilave edilmis bitki besini formunda ekstra besin maddesi verilmesi gerekir. Yarayisli bitki besin maddelerinin çesitli tipleri vardir. Bunlarla birlikte daima kullanilma önerileri göz önünde tutulmalidir. Çok sayida besin elementlerini içerdigi için yagmur suyu musluk suyundan daha yararlidir. Bu nedenle, eger mümkünse, yagmur suyunun bitkilere püskürtülmesi en iyi yoldur. Bu yalnizca bitkilere yararli olmakla kalmaz, ayni zamanda kireçsiz oldugu için yapraklar üzerinde çirkinlige neden olan beyaz lekeleri de azaltir. Püskürtmeden kaynaklanan bu lekeler hos degildir, ancak sivi, sprey formunda kullanilabilen yaprak parlaticilari "Life Shine" ile kolayca uzaklastirilabilirler. Eger sivi for-mundaysa,madde az miktarda suda çözülür ve bu solüsyonla yapraklar silinir. Böylelikle yapraklar güzel ve saglikli bir parlaklik kazanirlar. Püskürtme özellikle, kisin isitma sistemleri nedeniyle kurulasan atmosferde daha büyük önem tasir. Bitkiler, yapraklari arasinda iyi bir sekilde dagitilmis buhar veya suya ihtiyaç duyarlar. Fazla su zarara neden olabilir. Ancak bitki spreyleriyle hafif bir yagmurlama kesinlikle herhangi bir zarar meydana getirmez.Uygun Su miktari
Yeterince "nemli tutulmasi gerekir" sözü bitkinin su ihtiyaci konusunda bir açiklik getirmemektedir. Bitkilerin su ihtiyacinin ne zaman ve ne kadar olacagini bilebilmek için tecrübe gerekmektedir. Burada parmak uçlariniz zamanla tecrübe kazanacak ve islak (suyun topraktan sizmasi), orta nemli ve kuru (parmagin nem hissetmemesi) arasindaki farki hissedecektir. Bu basit yöntemi uyguladiginiz sürece günden güne fark eden toprak neminin derecesini ölçer hale gelebilirsiniz. Ayni zamanda saksinin dibi ve altindaki tabagi da sik sik kontrol edilmelidir. Saksinin drenaji iyi yapilmali su dipte birikmemelidir.Uygun Su çesidi
Pek çok yerde musluk suyu iyi bir sulama suyu olamaz. Içindeki kireçten ileri gelen sertlik fazla olursa Açelya, Ortanca, Orkide gibi kirece duyarli bitkiler bundan zarar görürler. Musluk suyunun sertligi, basit yumusaticilarla düsürülebilir. Yumusak su, yagmur suyundan, buzdolabi defrost suyundan veya bazi su kaynaklarindan saglanabilir. Sudan ileri gelen zararli maddeler saksi topraginin yüzünde toplanir. Her yil saksi topraginin üst katmanini atip, saksi degistirmek bitki için oldukça faydalidir.Suya batirarak sulama
Suya batirma sadece yazin ve iyi drenajli saksilardaki genis, çali tipli bitkilerde uygulanan bir metodudur. Uygun bir kabi veya mutfak lavabosunun ilik su ile doldurulup bitkinin içine daldirilmasidir. Bu sekilde sulamada saksidan kirli havanin atildigini gösteren pek çok hava kabarciginin çiktigi gözlenir. Yaklasik 10 dakika sonra bitki sudan çikarilarak saksidan hiç su süzülmeyinceye kadar yarim saat kurutulur. Sonra pencere kenarina yerlestirilir. Taze hava su süzüldükçe köklere dogru nüfus ederek, kökleri uyaracaktir.Bu istemin yazin haftada bir yapilmasi bitkinin saglikli gelisebilmesi açisindan çok büyük önem tasir.Tatiller
Tatile çiktiginizda evdeki bitkilerinizin bakimi nasil olacaktir? Çogu kisinin karsilastigi bir sorundur. Çiçekleri birakip iyi olmalarini beklemek yeterli degildir. Birçok bitki yazin bahçeye çikarilabilir. Saksi kenari topragin altinda kalacak biçimde topraga sokulur. Böylece saksidaki topragin kurumasi önlenir. Bitkilerinizi evde birakmak zorunda iseniz, bitkilere birkaç hafta yetecek besinleri ve suyu saglayacak birçok bulustan yararlanabilirsiniz. Bir çesit bitki kabi olan ve su absorbe eden köpükten yapilmis bir bulus ayni zamanda besin maddesi de içermektedir. Eski usulde ise bitkiler banyo kenarina konur ve emici yün iplikler vasitasiyla her bitkiye yavas fakat düzenli su saglanir. Benzer bir sistem, büyükçe bir kova ya da kase ile herhangi bir yere kurulabilir. Bununla birlikte evde bulunulmadigi zamanlar bitkilerin dogrudan günes isigi alan fazla isitilmis bir odada bulundurulmamasi gerektigi akildan çikarilmamalidir.Öneriler
Çakil Üzerinde Çiçek Sogani: Kasim-Aralik aylarinda çiçek açan Narcissus ve Hyacintus soganlari Eylül ayi sonunda çakil taslari ile hazirlanan dikim yerine yerlestirilir. Bu bir cam kase olursa bitkinin köklenmesini izlemek mümkündür. Yapraklar da kireç lekeleri: Buna çok miktarda kireçli su püskürtülmesi neden olur. Ancak bu lekeler sprey ya da sivi sekilde bulunan yaprak parlaticilari ile giderilebilir. Yapraklanin temizligi: Süs bitkilerinin yapraklari üzerinde zamanla tpz tabakalari olusur. Bu tozlar yaprak gözeneklerinin kapanmasina dolayisiyla solunuma engel olduklari için bitkinin yasam fonksiyonlarinda aksamalar meydana gelir. Bu gibi sorunlari ortadan kaldirmak için yapraklarin bir sünger yardimiyla oda isisinda olan kireçsiz su ile temizlenmeleri gerekir. Sabun ve Alkol: 24 gr sabun, 1 It su ve 10 cc alkol karistirilarak bir eriyik elde edilir. Bu karisim evde kolayca hazirlanan etkili bir ilaçtir. Bitkilerin öz sularini emerek yaprak kivrilmasi ve sekil bozukluguna yol açan yaprak bitlerine karsi kullanilabilir. Yer degisikligi: Bitkilerin sikça yer degistirmesi son derece sakincalidir. Bitkileri yerlestirirken uzun süre kalabilecegi yer düsünülmelidir. Yapraklarin ve tomurcuklarin dökülmesi gibi sakincalar yaratabilir. Sulama: Soguk su bitkilerde yaprak lekeleri, doku, kök çürükleri gibi zararlar yapabilir. Sulama genellikle oda sicakliginda kireçsiz su ile yapilmalidir. Kirli saksilar: Bitki hastalik etmenlerinin uygun gelisme yerleridir. Saksi ister plastik, ister toprak olsun bosaltildigi zaman iyice temizlenmelidir. Içinde soda bulunan sicak su ile firçalanmali ve durulanmalidir. Tirmanan bitkileri nasil desteklemeli: Bazi tirmanici bitkiler duvar üstünde saglam bir pençeye sahiptirler. Bazi türlerin tirmanabilmesi için yardim gereklidir. Bu yardim, duvara vida monte edilip sürgünlerin ince teller yardimiyla bunlara tutturulmasi suretiyle olabilir. Duvara tel gerebilir, agaç direkler koyabilirsiniz. Ancak yapilan düzenlemede bitkinin yeterli isik almasi gerektigi unutulmamalidir. Baska destek çesitleri: Bazi küçük bitkiler, saksiya demir çember monte edilip bununla desteklenirler. Stephanotis, Ho-ya carnosa gibi ince sürgün veren bitkiler için demir çember son derece uygundur. Fakat Philo-dendron, daha büyük bir destek ister. Bu tür bitkilerin desteklenmesinde; üzeri yosun veya sünger kapli plastik bir boru kullanilabilir. Yosunlar, boruya naylon ipler ile baglanmali, zaman zaman da islatilmalidir. Böylece bitkinin hava kökleri yosunlar arasina girip destege tutunacaklardir.Saksi degistirme
Belirli kurallara dikkat edildigi sürece saksi degistirmek zor degildir. Saksi degistirmede dikkat edilecek hususlardan biri bitkinin fizyolojik durumu ile ilgilidir. Büyümenin gözle görünür yavaslamasi, bitki renginde solgunluk (hastalik haricinde) köklerin saksinin deliklerinden çikmasi gibi. Diger önemli bir husus da, degistirilecek saksilarla ilgilidir. Eger saksi yeni ise kullanilmadan önce kireçsiz suda 24 saat bekletilmeli suyu tamamen emmesi saglanmalidir. Bu kural toprak saksi için geçerlidir. Eski saksilar ise içi ve disi su altinda iyice firça ile temizlendikten sonra kullanilmalidir. Temel kurallardan birisi de saksi drenajinin iyi olmasidir. Suyun saksinin dip kisminda birikmesi köklerde çürümeye yol açacaktir. Ancak kirik saksi parçalariyla yapilan basit bir drenaj (suyun akisinin düzenlenmesi) çikabilecek problemleri ortadan kaldiracaktir. Degistirme islemine gelince; Degistirilecek saksidaki bitki toprak yüzeyinden sol elin yüzük parmagi ile isaret parmagi arasina alinir, saksi saglamca tutularak ters çevrilir. Saksinin bir kenari hafifçe sert bir yere vurularak bitkinin serbestçe saksidan çikmasi saglanir. Yeni saksinin dip kismindaki su akitma deliginin üzerine birkaç saksi kirigi konduktan sonra üzerine 3 cm kadar taze toprak konur, bitkinin köklerinden, eski toprak silkelendikten sonra saksinin ortasina gelecek sekilde oturtulur. Kalan bosluk taze toprakla saksinin üst düzeyinde 1-2 cm bosluk kalacak sekilde doldurulup sert bir yere vurularak topragin sikismasi saglanmalidir. Degistirme islemi bittikten sonra toprak tümüyle nemli duruma gelinceye degin su verilir ve günes isigi almayan aydinlik, ilik bir yere yerlestirilerek köklerin yeni ortamlarina uymalari saglanir. Saksi topraginin degistirilmesi gibi gevsetilme yoluyla havalandirilmasi da önemlidir. Bu islem için.uç kismi hafif sivri tahta çubuktan yararlanilabilir. Köklerin zarar görmemesine dikkat edilmelidir.Budama
Salon bitkilerinin çogu, kis soyunca büyümelerini durdurur-ar. Dinlenme devresi Subat ayinda sona erer ve yeni bir büyüme mevsimi için uyanirlar. Gövdeleri odunsu yapida ve fazla boylanma özelligine sahip olan salon bitkilerinin alt kisimlarindan basliyarak dallanmalarini saglamak için budama gereklidir. Bazi bitkiler çok uzun olarak bazilari da enlemesine büyürler. Dikkatli bir budama sonucunda dogal sekillerini yeniden kazanabilirler.Budama genellikle ilkbaharda yapilir. Bazi bitkiler ise çiçekleri geçtikten sonra budanir.Büyüme döneminde daha hizli gelisen üst sürgünleri zayiflatmak için yumusak tepe sürgünleri alma ile yan dallarinin daha iyi gelismesi ve daha bol çiçeklenmesi saglanir. Ayni zamanda bitki üzerindeki açip geçen çiçekleri saplari ile birlikte kesilmeleri gerekir. Budama kisimlarindan ayni zamanda çelikte alinabilir. Dogru olarak yapildigi sürece bitkiye hiçbir zarar getirmeyecegi gibi devam eden büyümeye daha iyi gelisme sansi verir. Budamada kullanilacak aletler keskin olmalidir. Aksi halde kapanmayan yaralar bitkiyi çürütüp ölmelerine neden olacaktir. Bonsai: Japon ve Çin adetlerinden olan bu kültürün en çarpici özelligi; gelisimini tamamlamis, yapraklanmasi ve çiçeklen-mesi bakimindan büyük bir agacin tüm özelliklerini tasiyan minyatür bir modeli olmasidir. Küçük görünüsünü koruyabilmek için zaman zaman budama gereklidir. Aydinlik, serin bir ortamda bulundurulmali su püskürtülerek nemlendirilmelidir.